W zwyczaju stowarzyszeń, organizacji, towarzystw jest nadawanie godności członków honorowych osobom szczególnie zasłużonym dla urzeczywistniania ich statutowych celów, wyróżniającym się osiągnięciami i społeczną aktywność. Także Towarzystwo Naukowe Sandomierskie w ciągu ćwierćwiecza swej działalności uhonorowało taką godnością kilkanaście osób. Podczas Walnego Zebrania TNS w dniu 4 lipca 2020 r. do tego ekskluzywnego grona Honorowych Członków włączono – na wniosek zarządu TNS – Pana Henryka Rutkowskiego, nestora polskich historyków (ur. w 1929 r. w Piotrkowie Trybunalskim), absolwenta Uniwersytetu Warszawskiego, od 1954 r. po dziś (mimo emeryckiego statusu) związanego z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk – Zakładem Atlasu Historycznego. Prof. Henryk Samsonowicz przed kilku laty pisał o Henryku Rutkowskim, że jest „jednym z bardziej twórczych i oryginalnych historyków współczesnych”. Jego nazwisko w szczególny sposób związane jest z wielkim zespołowym dziełem Zakładu Atlasu Historycznego, seryjnym wydawnictwem, Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku, którego Henryk Rutkowski był inicjatorem i jest współtwórcą kolejnych zbiorów map i towarzyszących im wielostronnych komentarzy. Geografia historyczna to jego specjalność (opublikował ok. 80 map historycznych), jest także autorem ponad 200 większych i drobniejszych prac, dotyczących różnorodnej tematyki dziejowej o szerokim zakresie chronologicznym, od średniowiecza po czasy współczesne, scalonych po części w tomie pism wybranych Fundamenta Historiae (2014). Oryginalnym rysem postawy Pana Henryka Rutkowskiego jest to, że mimo obszernego i znaczącego dorobku naukowego, nigdy nie występował o stopnie naukowe.
Od lat jest aktywny na wielu obszarach działalności społecznej, m.in. od 1956 r. jest członkiem Zarządu Towarzystwa Miłośników Historii, wiele lat był członkiem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystw Historycznego – otrzymał godność Członka Honorowego PTH, działał w warszawskim Klubie Inteligencji Katolickiej, należał do „Solidarności”, z której ramienia brał udział w 1989 r. w obradach Okrągłego Stołu, w pracach podzespołu do spraw stowarzyszeń i samorządu terytorialnego; był inicjatorem upamiętnienia pola elekcyjnego na warszawskiej Woli, wzniesienia tam pamiątkowego obelisku. Na drogach naukowych zainteresowań Pana Henryka Rutkowskiego znalazł się także Sandomierz i to bardzo wcześnie. Współtworzył – swymi tekstami – trzy najważniejsze inicjatywy wydawnicze związane z dziejami naszego miasta, jakie zostały podjęte w drugiej połowie ubiegłego stulecia. Jest współautorem (obok Wojciecha Kalinowskiego, Tadeusza Lalika, Tadeusza Przypkowskiego Stanisława Trawkowskiego) książki Sandomierz, Warszawa 1956, pierwszego całościowego ujęcia historii miasta i jego urbanistyki w XX-wiecznej historiografii (autor rozdziału dotyczącego historii miasta w XVI-XVIII wieku). Także autorem rozprawy Z dziejów Sandomierza w okresie Odrodzenia, opublikowanej w Studiach sandomierskich pod red. Jana Pazdura i Teresy Dunin-Wąsowicz, Warszawa 1967 r. oraz rozprawy Stosunki kościelne i życie religijne, w Dziejach Sandomierza pod red. Henryka Samsonowicza, t. II, cz.1 W okresie świetności, Warszawa 1993. Był współtwórcą sandomierskiej części Atlasu historycznego ziem polskich – Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku, Warszawa 1993. Jest jednym z członków założycieli Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego, autorem publikacji na łamach „Zeszytów Sandomierskich”.
www.sandomierz.pl
